Opłatek, polska tradycja

Początkowo dzielenie się opłatkiem nie miało żadnego związku z Bożym Narodzeniem, było symbolicznym nawiązaniem do gestu Chrystusa z Ostatniej Wieczerzy, kiedy dał uczniom „chleb życia wiecznego”. Z czasem na msze związane z rocznicą narodzenia Chrystusa zaczęto przynosić do świątyń niekwaszone podpłomyki (na pamiątkę macy, którą dzielił się Chrystus z uczniami), chleb który błogosławiono i którym się dzielono przy ołtarzu. Błogosławiony chleb zabierano do domów dla tych, którzy nie mogli być w kościele. Dzielono się nim z przyjaciółmi i krewnym. Praktyka przynoszenia chleba do świątyń, konsekrowania go i przesyłania bliźnim zaczęła zanikać w IX wieku, kiedy to wypiekaniem poświęconych podpłomyków zajęli się zakonnicy w klasztorach. Pieczywo przypominające dzisiejszy opłatek pojawiło się około X wieku. Wypiekali je m.in. benedyktyni z klasztoru w Cluny.

W Polsce tradycja opłatkowa sięga XVIII wieku. Na początku XIX wieku popularne stały się, znane tylko w Polsce, ozdoby z opłatka, które zawieszano nad stołem wigilijnym. Miały zapewnić szczęście i powodzenie w nadchodzącym roku. Również tzw. światy, którymi dekorowane były zawieszane u sufitu podłaźniczki wykonane były z kolorowego ciasta opłatkowego. W Polsce początkowo opłatki wypiekano w domach. Pod koniec XIX wieku zajęły się tym gospodarstwa przyklasztorne. Oprócz białych opłatków do łamania się podczas wigilii, wypiekało się również kolorowe do dzielenia się ze zwierzętami domowymi i bydłem, które warto o tym pamiętać, w dzień Bożego Narodzenia przemawia ludzkim głosem.

Współczesny opłatek przedstawia zawsze jakiś symbol albo scenę biblijną. Kiedyś bardzo modne były motywy świeckie: dworki, pałace, królewski herb czy korona, motywy roślinne i ozdobne. Dziś są to najczęściej sceny o tematyce bożonarodzeniowej: narodzenie Jezusa, pokłon pasterzy, hołd Trzech Króli, ale spotkać możemy również wizerunki Adama i Ewy – pierwszych ludzi pod drzewem poznania dobra i zła, a także aniołki.

Zobacz jak powstają kolorowe opłatki w gospodarstwie przy seminarium duchownym w Tarnowie:
www.youtube.com/watch?v=am0Buq6C7jE

Przepis na genialne pierniczki norymberskie z opłatkiem znajdziesz tu:
www.smakizycia.pl/kuchnia/przepisy/pierniczki-elizy-norymberskie/

Żródła: Focus, Wikipedia, angelus